तपशील (Details) – विशेष प्रकल्प (Special Projects) | PMKVY 3.0
प्रधानमंत्री कौशल विकास योजना (PMKVY) 3.0 अंतर्गत विशेष प्रकल्प घटकाचा उद्देश असा आहे की, एक असा व्यासपीठ तयार करणे, जे सरकारी संस्था, कॉर्पोरेट कंपन्या किंवा औद्योगिक संस्थांच्या ठराविक परिसरात किंवा विशेष क्षेत्रांमध्ये प्रशिक्षण (Training) देऊ शकेल.
तसेच, हे प्रशिक्षण अशा नोकरीच्या भूमिकांमध्ये (Job Roles) दिले जाईल, ज्या सध्या उपलब्ध असलेल्या Qualification Packs (QPs)/National Occupational Standards (NOS) अंतर्गत समाविष्ट नाहीत.
यामुळे, या प्रकल्पांसाठी PMKVY अंतर्गत असलेल्या Short-Term Training (STT) मार्गदर्शक तत्वांपासून काही प्रमाणात विचलन आवश्यक आहे.
यासाठी, प्रस्ताव मांडणारे भागधारक हे केंद्र किंवा राज्य सरकारची संस्था, स्वायत्त संस्था, कायदेशीर संस्था किंवा एखादी कॉर्पोरेट कंपनी असू शकते, जी उमेदवारांना कौशल्य प्रशिक्षण देऊ इच्छिते.
उद्दिष्ट (Objective)
PMKVY 3.0 (2020-21) अंतर्गत विशेष प्रकल्पांचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे, प्रकल्प आधारित कौशल्य विकास कार्यक्रम राबवणे.
परिणामी, हे प्रशिक्षण विशेषतः वंचित आणि दुर्बल घटकांसाठी असेल, जसे की अनुसूचित जाती आणि जमाती, ट्रान्सजेंडर, दिव्यांग (Persons with Disabilities), महिला, आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटक, इतर मान्यताप्राप्त वंचित गट आणि तसेच अवघड, दूरदूरच्या भौगोलिक क्षेत्रातील लोकांसाठी (जसे की डाव्या विचारसरणीच्या प्रभावाखालील क्षेत्र – LWE, आकांक्षी जिल्हे, जम्मू-कश्मीर, लडाख, ईशान्य राज्ये, बेट क्षेत्रे इ.)
कारण, अशा परिस्थितीत ही गट STT मार्गदर्शक तत्वांमध्ये दिलेल्या सर्व निकषांची पूर्तता करू शकत नाहीत.
प्रकल्पांचा स्वरूप आणि लवचिकता
याशिवाय, विशेष प्रकल्पांतर्गत खालील उपक्रमांचा समावेश होतो:
प्रतिष्ठित औद्योगिक संस्थांकडून घेतले जाणारे प्रशिक्षण जे नोकरीची हमी देतात
नवीन आणि नाविन्यपूर्ण प्रशिक्षण धोरणे
स्थानिक उत्पन्ननिर्मितीला चालना देणारे उद्योजकतेवर आधारित प्रकल्प
तसेच, आंतरराष्ट्रीय नोकऱ्यांसाठी संधी देणारे प्रशिक्षण प्रकल्प
म्हणूनच, या प्रकल्पांना गतिशीलता आवश्यक आहे आणि केवळ नेहमीच्या STT प्रशिक्षणापेक्षा पुढे जात, वंचित घटकांचा सर्वांगीण विकास साधणे अपेक्षित आहे.
लक्ष्ये (Targets)
PMKVY 3.0 अंतर्गत Centrally Sponsored Centrally Managed (CSCM) घटकातील एकूण STT उद्दिष्टांपैकी १२% उद्दिष्टे ही विशेष प्रकल्पांसाठी राखीव असतील.
या व्यतिरिक्त, राज्यांना देखील त्यांचे १५% उद्दिष्ट विशेष प्रकल्पांसाठी वापरण्याची परवानगी आहे. हे प्रकल्प राज्यस्तरीय सशक्त समितीमार्फत मंजूर केले जातील.
फायदे (Benefits)
1. मार्गदर्शन (Counselling)
ऑनलाईन माहिती व मार्गदर्शन प्लॅटफॉर्म
हेल्पलाइनद्वारे मार्गदर्शन
जिल्हास्तरीय कौशल्य माहिती केंद्राद्वारे
2. प्रशिक्षण (Training)
डिजिटल कंटेंट
सौम्य कौशल्य, उद्योजकता, आर्थिक व डिजिटल साक्षरतेचे प्रशिक्षण
3. अतिरिक्त सहाय्य (Additional Support)
अपघाती विमा
प्रमाणपत्र मिळवणाऱ्या उमेदवारांसाठी एकदाच मिळणारी प्रोत्साहन रक्कम
निवास व भोजन खर्चासाठी सहाय्य
प्रवास खर्च
नोकरी लागल्यानंतर स्टायपेंड
दिव्यांग उमेदवारांसाठी अतिरिक्त सहाय्य
induction kit व सहभागासाठी हँडबुक
ट्रेनिंग प्रोव्हायडरला वार्षिक प्रोत्साहन
नोकरी मिळवण्यासाठी एकदाच प्रवास खर्च
करिअर वाढीसाठी सहाय्य
परदेशी नोकऱ्यांसाठी विशेष प्रोत्साहन
नोकरी नंतर फॉलोअपसाठी भत्ता
4. रोजगार (Placement)
प्रशिक्षणानंतर मदत
अंतरराष्ट्रीय स्तराशी सुसंगतता ठेवण्यासाठी, bridge courses व भाषा कोर्सेसचा समावेश
त्यामुळे, काही प्रकल्पांमध्ये PMKVY 3.0 Executive Committee/State Empowered Committee द्वारे अतिरिक्त सेवा जसे की निवास, प्रवास, वाहतूक आदींची पूर्तता केली जाऊ शकते.
नोंद (Note)
नोंदणी करताना आधार कार्ड अनिवार्य आहे
परीक्षेला बसण्यासाठी किमान ७०% उपस्थिती आवश्यक आहे
पात्रता (Eligibility)
ही योजना वंचित किंवा दुर्बल गटांकरिता आहे. उदा.: अनुसूचित जाती-जमाती, ट्रान्सजेंडर, दिव्यांग, महिला, आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल, तसेच अवघड, दुर्गम भागातील लोक (जसे की LWE, आकांक्षी जिल्हे, जम्मू-कश्मीर, लडाख, ईशान्य राज्ये, बेट क्षेत्रे) यासाठी आहे.
अर्ज प्रक्रिया (Application Process)
ऑनलाईन अर्ज
प्रक्रियेची समज मिळवण्यासाठी Skill India Portal (https://skillindia.nsdcindia.org) वर Manual उपलब्ध आहे
SPIAs (Skill Project Implementing Agencies) उमेदवारांची माहिती पोर्टलवर भरतील
आवश्यक कागदपत्रे (Documents Required)
संबंधित नोकरी भूमिकेनुसार आवश्यक कागदपत्रे
आपण योजनेचा लाभ घ्यायचा असल्यास, कृपया अधिकृत Skill India पोर्टलवर जाऊन अर्ज करा किंवा आपल्या जिल्ह्यातील कौशल्य केंद्राशी संपर्क साधा.
