प्रधानमंत्री विद्यालक्ष्मी (पीएम-विद्यालक्ष्मी) योजना

प्रधानमंत्री विद्यालक्ष्मी (PM-Vidyalaxmi) योजना

तपशील

भारत सरकारच्या शिक्षण मंत्रालयाच्या उच्च शिक्षण विभागाने सुरु केलेली प्रधानमंत्री विद्यालक्ष्मी (PM-Vidyalaxmi) ही योजना गुणवत्तापूर्ण उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक मदतीची गरज असलेल्या विद्यार्थ्यांना मदत करण्यासाठी आहे. या योजनेमुळे आर्थिक अडचणीमुळे कोणत्याही विद्यार्थ्याला उच्च शिक्षणापासून वंचित राहावे लागणार नाही.

योजनेअंतर्गत खालीलप्रमाणे सोयी उपलब्ध आहेत:

• कोणतीही गहाण किंवा हमी न लागणारे शैक्षणिक कर्ज

• साधी, पारदर्शक, विद्यार्थ्यांसाठी सुलभ व पूर्णपणे डिजिटल अर्ज प्रक्रिया

• कुटुंबाचा वार्षिक उत्पन्न ₹8,00,000 पर्यंत असणाऱ्या विद्यार्थ्यांना 3% व्याज सवलत

विद्यार्थ्यांना भारतातील 860 निवडक गुणवत्ता असलेल्या उच्च शिक्षण संस्थांमध्ये (QHEIs) स्वतःच्या गुणवत्ता (merit) वर प्रवेश मिळवणे आवश्यक आहे. ही योजना कॅनरा बँकेच्या समन्वयाने शिक्षण विभागामार्फत राबवली जाते.

अर्ज ऑनलाइन स्वीकारले जातात.

---

फायदे

• कोणतीही गहाण किंवा हमी न लागणारे खास शैक्षणिक कर्ज – केवळ QHEIs मध्ये प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी

• कर्ज रक्कम कोर्स फी आणि इतर खर्च (मेस, होस्टेल, उपकरण, लॅपटॉप, जीवनावश्यक खर्च) यावर अवलंबून – कमाल मर्यादा नाही

• ₹7,50,000 पर्यंतच्या कर्जासाठी भारत सरकारतर्फे 75% क्रेडिट गॅरंटी

• ₹10,00,000 पर्यंतच्या कर्जावर, कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹8,00,000 पेक्षा कमी असल्यास, अभ्यासक्रमाच्या कालावधीत आणि एक वर्ष अतिरिक्त कालावधीत 3% व्याज सवलत

• ₹4,50,000 पर्यंत उत्पन्न असणाऱ्यांसाठी (PM-USP CSIS अंतर्गत) पूर्ण व्याज सवलत (तांत्रिक/व्यावसायिक कोर्ससाठी)

• व्याजदर EBLR + 0.5% पर्यंत मर्यादित

• 1% अतिरिक्त व्याज सवलत, जर विद्यार्थी अभ्यासक्रम व मोरेटोरियम दरम्यान व्याज भरणा करतो

• परतफेडीचा कालावधी – 15 वर्षे (मोरेटोरियम कालावधी वगळून)

• व्याज सवलतीची रक्कम विद्यार्थ्याच्या PM-VIDYALAXMI डिजिटल रुपी अ‍ॅप (CBDC वॉलेट) मध्ये जमा होईल आणि तेथून त्याच्या कर्ज खात्यात हस्तांतरित होईल

---

पात्रता (विद्यार्थ्यांसाठी)

• अर्जदार भारतीय नागरिक असावा

• NIRF च्या यादीतील 860 QHEIs मधील संस्थेत गुणवत्तेवर (merit) प्रवेश मिळवलेला असावा

• व्यवस्थापन कोटा किंवा तत्सम कोटामार्फत प्रवेश नसेल

• वार्षिक कुटुंब उत्पन्न ₹8,00,000 पेक्षा कमी असल्यास 3% व्याज सवलतीस पात्र

• अर्जदार केंद्र/राज्य सरकारी शिष्यवृत्ती, व्याज सवलत योजना किंवा फी परतावा योजना घेत नसावा

• अभ्यासक्रम अर्धवट सोडलेला नसावा किंवा शैक्षणिक/शिस्तीच्या कारणांमुळे निलंबित नसावा

• 2ऱ्या वर्षापासून पुढे व्याज सवलत मिळण्यासाठी समाधानकारक शैक्षणिक प्रगती आवश्यक

• फक्त एकदाच व्याज सवलत आणि क्रेडिट गॅरंटी सुविधा वापरता येईल – UG/PG/इंटिग्रेटेड कोर्स यांपैकी कुठल्याही एका साठी

---

पात्र संस्था (QHEIs)

• शिक्षण मंत्रालयाच्या NIRF यादीतील टॉप 100 HEIs (एकूण/श्रेणी-विशिष्ट)

• राज्य/केंद्रशासित प्रदेश सरकार अंतर्गत टॉप 200 HEIs

• केंद्र सरकार अंतर्गत येणाऱ्या उर्वरित HEIs

नोट: विदेशी शिक्षण संस्थांचे भारतीय कॅम्पस, भारतीय संस्थांचे विदेशी कॅम्पस किंवा थेट विदेशी शिक्षण संस्था या योजनेखाली येणार नाहीत.

---

अर्ज प्रक्रिया (ऑनलाइन)

नोंदणी

1. PM-Vidyalaxmi अधिकृत वेबसाइट वर जा

2. वरच्या मेनू मधून “Login > Student Login” वर क्लिक करा, नंतर “Create an Account”

3. आधार वापरून नोंदणी करा (कर्ज, व्याज सवलत, क्रेडिट गॅरंटी साठी)

4. अर्जदाराचे नाव, मोबाईल नंबर, ईमेल – OTP ने व्हेरिफाय करा, पासवर्ड तयार करा

5. Captcha टाका, “Terms & Privacy” स्वीकारा, “Submit” क्लिक करा

शैक्षणिक कर्जासाठी अर्ज

1. पुन्हा वेबसाइटवर लॉगिन करा (User ID = Registered Email)

2. Captcha भरा, “Login” करा आणि OTP टाका

3. “Apply for Education Loan” वर क्लिक करा

4. आवश्यक माहिती भरा, आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा

5. पसंतीची बँक आणि शाखा निवडा

6. सर्व माहिती तपासा आणि “Final Submit” करा

कर्ज अर्जाची स्थिती तपासा

1. लॉगिन केल्यानंतर “Track Loan Application” मध्ये जा

2. Loan Application Number निवडा

3. अर्जाची स्थिती (जसे की “Under Review”, “Approved”, “Disbursed”) दिसेल

4. अर्ज PDF स्वरूपात डाउनलोड करू शकता

व्याज सवलतीसाठी अर्ज

1. कर्ज मंजूर झाल्यानंतर लॉगिन करा

2. “Apply for Interest Subvention” निवडा

3. आवश्यक माहिती भरा, उत्पन्न प्रमाणपत्र अपलोड करा (सरकारी अधिकारी/Annexure 6 प्रमाणे)

4. Submit केल्यानंतर SMS/Email/WhatsApp वर पुष्टी मिळेल

---

तक्रार नोंदणी (Grievance)

1. “Initiate Grievance” विभागात जा > “Register New Complaint”

2. Loan Application Number द्या, तक्रारीचा प्रकार निवडा, बँक निवडा

3. तक्रारीचे वर्णन द्या, पुरावे अपलोड करा (PDF/JPEG/PNG – 200KB पर्यंत)

4. Submit केल्यानंतर Grievance ID मिळेल – “View Reply” मध्ये स्थिती पाहू शकता

तक्रार निवारण संपर्क:

• कॅनरा बँक टोल-फ्री क्रमांक: 1800 1031

• फोन: 080-22533876

• ईमेल:

  • hoel@canarabank.com

  • hogps@canarabank.com

  • support@pmvidyalaxmi.co.in

---

आवश्यक कागदपत्रे

• आधार कार्ड

• पॅन कार्ड

• पत्ता पुरावा

• मागील पात्रतेच्या मार्कशीट्स (स्वयं-अंताक्षरी)

• प्रवेश परीक्षेचा निकाल

• संस्थेचे प्रवेश पत्र (फीस स्ट्रक्चरसह)

• उत्पन्न प्रमाणपत्र (राज्याच्या अधिकृत संस्थेमार्फत)

टीप: जर काही कागदपत्रे QHEI संस्थेने प्रवेशावेळी घेतली असतील, तर संस्थेकडून प्रमाणपत्र (Annexure 6) घ्यावे आणि उर्वरित कागदपत्रे बँक/पोर्टलवर सादर करावीत.