प्रधान मंत्री भारतीय जनऔषधी योजना

पदार्थ
“प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधि योजना (PMBJP)” ही योजना रासायनिक व उर्वरक मंत्रालयाच्या औषध विभागाने नोव्हेंबर 2008 मध्ये सुरू केली. ब्रँडेड (जनरिक) औषधे त्यांच्या अप्रचलित जनरिक समकक्षांपेक्षा जास्त किमतीला विकली जातात, जरी त्यांचा औषधीय मूल्य सारखाच असतो. देशभरातील सर्वसामान्य लोकांची गरीबी लक्षात घेतल्यास, परवडणारी आणि उच्च गुणवत्तेची जनरिक औषधे बाजारात उपलब्ध करणे हे सर्वांसाठी फायदेशीर ठरेल.

उद्दीष्टे:
उच्च गुणवत्तेची जनरिक औषधे सर्वांना परवडणाऱ्या किमतीत उपलब्ध करणे ह्याच उद्देशाने “प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधि योजना (PMBJP)” नोव्हेंबर 2008 मध्ये राबवली गेली. या योजनेअंतर्गत, जनऔषधि केंद्रे उघडली जातात जिथे जनरिक औषधे परवडणाऱ्या किमतीत विकली जातात. 30.11.2023 रोजी, देशभरात 10,000 जनऔषधि केंद्रे कार्यरत आहेत. PMBJP अंतर्गत औषधांची यादी 1965 औषधे आणि 293 शस्त्रक्रियाविषयक वस्तूंची आहे. ही योजना ‘फार्मा आणि मेडिकल ब्यूरो ऑफ इंडिया’ (PMBI) या नोंदणीकृत संस्थेकडून राबवली जात आहे.

मुख्य उद्दीष्टे:

1. सर्व लोकांसाठी उच्च गुणवत्ता असलेल्या औषधांची उपलब्धता सुनिश्चित करणे, विशेषत: गरीब व वंचित लोकांसाठी.

2. जनरिक औषधांविषयी जनजागृती निर्माण करणे, जेणेकरून औषधाची गुणवत्ता फक्त उच्च किमतीशी संबंधित आहे अशी समज कमी होईल.

3. पीएमबीजेपी केंद्रांच्या उद्घाटनामुळे रोजगार निर्माण करणे.

लाभ:
ही योजना सरकारी एजन्सीज तसेच खासगी उद्योजकांनी चालवली आहे.

1. सामान्य प्रोत्साहन: Kendra मालकांना दिलेले प्रोत्साहन ₹2,50,000/- वरून वाढवून ₹5,00,000/- पर्यंत केले गेले आहे. हे प्रत्येक महिन्याच्या खरेदीवर 15% प्रमाणे दिले जाते, परंतु ₹15,000/- च्या मर्यादेपर्यंत.

2. विशेष प्रोत्साहन: उत्तर-पूर्व राज्यांमध्ये, हिमालयीन भागांमध्ये, द्वीपसमूह प्रदेशांमध्ये, आणि NITI Aayog द्वारा ओळखलेले वंचित जिल्ह्यांमध्ये उघडलेल्या केंद्रांना एकतर्फी ₹2,00,000/- चे अतिरिक्त प्रोत्साहन दिले जाते.

3. किमती: जनऔषधि औषधे ब्रँडेड औषधांपेक्षा 50%-90% कमी किमतीत मिळतात.

4. औषधे फक्त WHO-GMP प्रमाणित पुरवठादारांकडून खरेदी केली जातात, यामुळे उत्पादित औषधांची गुणवत्ता सुनिश्चित केली जाते.

5. प्रत्येक औषधाची बॅच ‘राष्ट्रीय प्रमाणन प्रयोगशाळा’ (NABL) च्या मान्यताप्राप्त प्रयोगशाळांमध्ये चाचणी केली जाते.

जना औषधि सुविधा सॅनिटरी नॅपकिन
भारतीय महिलांच्या आरोग्य सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी एक महत्त्वाची पावले म्हणून, “जना औषधि सुविधा ऑक्सो-बायोडिग्रेडेबल सॅनिटरी नॅपकिन्स” 27.08.2019 रोजी ₹1/- प्रति पॅड या दराने सुरू करण्यात आले. सध्या, भारतभर 10,000 PMBJP केंद्रांमध्ये ही सॅनिटरी नॅपकिन्स विक्रीसाठी उपलब्ध आहेत. 30.11.2023 रोजी, “सुविधा नॅपकिन्स” च्या एकूण विक्रीची संख्या 47.87 कोटी आहे.

पात्रता:

• व्यक्तीचं अर्ज सादर करत असताना त्याच्याकडे D. Pharma/B. Pharma पदवी असावी, किंवा तो/ती D. Pharma/B. Pharma पदवी धारक असलेले कर्मचारी नियुक्त करणे आवश्यक आहे. अर्ज सादर करताना हे प्रमाणपत्र दाखवावे लागेल.

• संस्था किंवा NGO अर्ज करत असताना, त्यांना B. Pharma/D. Pharma पदवी धारक कर्मचारी नियुक्त करणे आवश्यक आहे.

अर्ज प्रक्रिया:
अर्ज ऑनलाईन तसेच ऑफलाईन दोन्ही मार्गांनी करता येऊ शकतो.

1. अधिकृत वेबसाइटवर जा : http://janaushadhi.gov.in/index.aspx

2. ‘APPLY FOR KENDRA’ टॅबवर क्लिक करा.

3. ‘CLICK HERE TO APPLY’ टॅबवर क्लिक करा.

4. ‘REGISTER NOW’ टॅबवर क्लिक करा आणि अर्जदाराची माहिती भरा.

5. नोंदणी यशस्वी झाल्यानंतर, अर्जदाराला एक ‘USER ID & PASSWORD’ मिळेल.

6. प्राप्त USER ID आणि PASSWORD ने लॉगिन करा.

7. अर्ज प्रक्रिया शुल्क PMBI च्या वर्च्युअल खात्यात जमा करा.

8. अर्ज फॉर्म काळजीपूर्वक भरा.

9. संबंधित दस्तऐवज (PACs ID, पॅन कार्ड, आधार कार्ड, बँक स्टेटमेंट इत्यादी) अपलोड करा.

10. आवश्यक कागदपत्रे PDF/JPEG/PNG/JPG फॉरमॅटमध्ये 200KB च्या आकारात अपलोड करा.

आवश्यक कागदपत्रे:

1. आपले किंवा भाड्याने घेतलेले 120 चौरस फूट जागेचा पुरावा.

2. फार्मासिस्टचे प्रमाणपत्र.

3. विक्री परवाना.

4. “प्रधानमंत्री जनऔषधि केंद्र” चे औषध परवाना.

5. इतर संबंधित कागदपत्रे.

विशेष प्रोत्साहन व सामान्य प्रोत्साहन:

• महिला उद्योजक, NITI Aayog द्वारा ओळखलेले वंचित जिल्हे, दिव्यांग व्यक्ती, SC/ST असलेल्या अर्जदारांसाठी अतिरिक्त प्रोत्साहन दिले जाते.

अर्जदारासाठी संबंधित सर्व माहिती वेबसाइटवर उपलब्ध आहे, तसेच अर्ज सादर केल्यानंतर, अर्जाची स्थिती तपासता येऊ शकते.