प्रधानमंत्री आवास योजना – ग्रामीण

प्रधान मंत्री आवास योजना – ग्रामीण (PMAY-G) माहिती

सुरुवात आणि उद्दिष्ट
1 एप्रिल 2016 रोजी सुरू झालेली प्रधान मंत्री आवास योजना – ग्रामीण (PMAY-G) ही केंद्र सरकारच्या ग्रामीण विकास मंत्रालयाद्वारे (MoRD) राबवली जात आहे, जी केंद्र सरकारच्या गृहनिर्माण आणि शहरी विकास मंत्रालय (MoHUA) द्वारे कार्यान्वित केली जात आहे. ही योजना ग्रामीण भारतातील घरविहीन कुटुंबांना तसेच कच्च्या आणि जीर्ण होणाऱ्या घरात राहत असलेल्या कुटुंबांना पक्क्या घरांचा पुरवठा करण्यासाठी आहे. PMAY-G ग्रामीण घरांचा तुटवडा कमी करण्यासाठी आणि “घर सर्वांसाठी” या मिशनमध्ये मोठे योगदान देत आहे. या योजनेअंतर्गत, घराचे किमान आकार 25 चौ. मी. असावे, ज्यात स्वच्छतेसाठी खाद्य शिजवण्यासाठी एक विशेष क्षेत्र असावे लागेल.

योजनेची उद्दिष्टे
PMAY-G चा मुख्य उद्दिष्ट हा ग्रामीण क्षेत्रातील सर्व घरविहीन कुटुंबांना 2024 पर्यंत पक्क्या घरांची सुविधा उपलब्ध करणे आहे. योजनेचे तात्काळ उद्दिष्ट म्हणजे 2016-17 ते 2018-19 या तीन वर्षांच्या कालावधीत 1.00 कोटी घरांची बांधणी करणे. त्याचबरोबर, स्थानिक सामग्री, डिझाइन आणि प्रशिक्षित मातीकारांच्या सहाय्याने गुणवत्तेचे घर बांधणे आवश्यक आहे.

फायदे आणि सहाय्य

• वित्तीय सहाय्य:

  • समतल क्षेत्रांमध्ये ₹ 1,20,000 प्रति युनिट

  • डोंगराळ आणि दुर्गम क्षेत्रांमध्ये ₹ 1,30,000 प्रति युनिट

• ऋण सुविधा:

  • इच्छुक लाभार्थी ₹ 70,000 पर्यंत कमी व्याज दरावर (3% कमी) संस्थात्मक कर्ज घेऊ शकतात.

• टॉयलेट आणि स्वच्छता:

  • स्वच्छ भारत मिशन – ग्रामीण (SBM-G) अंतर्गत, लाभार्थ्यांना ₹ 12,000 पर्यंत टॉयलेट बांधण्यासाठी सहाय्य दिले जाते.

• रोजगार:

  • महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (MGNREGA) अंतर्गत, लाभार्थ्यांना ₹ 90.95 प्रति दिवस दराने 95 दिवसांसाठी रोज़गार दिला जातो.

• इतर सहाय्य:

  • प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना अंतर्गत, प्रत्येक घरासाठी एलपीजी कनेक्शन प्रदान केले जाते.

  • पाणीपुरवठा, वीज कनेक्शन, स्वच्छ इंधन आणि इतर सरकारी योजना अंतर्गत विविध सुविधांची पुरवठा.

लाभार्थ्यांची निवड
PMAY-G च्या लाभार्थ्यांची निवड सामाजिक-आर्थिक आणि जाती जनगणना (SECC) 2011 च्या आधारावर केली जाते आणि ग्रामसभा द्वारे सत्यापित केली जाते.

नियम आणि पात्रता
PMAY-G अंतर्गत पात्र लाभार्थ्यांमध्ये घरविहीन कुटुंबे, कच्च्या भिंती असलेली किंवा जीर्ण-शीर्ण घरात राहणारी कुटुंबे समाविष्ट आहेत. यामध्ये काही विशेष प्राधान्य देण्यात येते:

• स्वतःची घरे नसलेली कुटुंबे

• अत्यंत गरीब कुटुंबे

• मॅन्युअल स्कॅव्हेंजर कुटुंबे

• प्राचीन आदिवासी गट

• वयस्क कुटुंबे

लाभार्थ्यांची प्राधान्यक्रमिका
PMAY-G मध्ये प्राधान्यक्रमिका वर आधारित लाभार्थ्यांची निवड केली जाते:

1. घरविहीन कुटुंब

2. रूमची संख्या कमी असलेली घर

3. SC/ST, अल्पसंख्यक कुटुंबे

विशेष श्रेणीतील लाभार्थी

• विधवा महिला

• जखमी सैनिक किंवा पोलिसांचे कुटुंब

• एकटा मुलगी असलेली कुटुंबे

वगळलेली कुटुंबे

• PMAY-G च्या योजनेंतर्गत योग्य कुटुंबे निवडताना खालील गटांना वगळले जाईल:

  1. जिने मोटार वाहन किंवा यांत्रिक उपकरणे ठेवली आहेत.

  2. ज्यांच्या कुटुंबात सरकारी कर्मचारी आहेत.

  3. ज्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांचे मासिक उत्पन्न ₹ 10,000 पेक्षा जास्त आहे.

दाखल करण्याची प्रक्रिया
लाभार्थ्यांनी PMAY-G मध्ये नोंदणी करण्यासाठी खालील प्रक्रियांचा अवलंब करावा लागेल:

1. ऑनलाइन नोंदणी: PMAY-G च्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन लाभार्थ्याची माहिती भरा.

2. आवश्यक दस्तऐवज अपलोड करा: आधार क्रमांक, नोकरी कार्ड, बँक खाते माहिती यांसारख्या दस्तऐवजांची अपलोड करा.

3. ऋणाची निवड: लाभार्थ्यांना कर्ज घेण्याची इच्छा असल्यास ते ‘होय’ निवडा आणि कर्जाची रक्कम भरा.

आवश्यक दस्तऐवज

1. आधार क्रमांक आणि त्याची स्व-प्रमाणित छायाप्रत

2. MGNREGA नोकरी कार्ड

3. बँक खाते माहिती

4. स्वच्छ भारत मिशन (SBM) क्रमांक

5. अन्य दस्तऐवज जसे कि घराचे मालकत्व, कुटुंबाची स्थिती इत्यादी.

निष्कर्ष
प्रधान मंत्री आवास योजना – ग्रामीण (PMAY-G) ही एक अत्यंत महत्वाची योजना आहे जी ग्रामीण भारतात घरविहीन आणि गरीब कुटुंबांना एक पक्कं घर देण्याचा उद्देश ठेवते. विविध सरकारी योजनांच्या एकत्रिकरणाद्वारे ही योजना घराच्या बांधणीसाठी आवश्यक सर्व सहाय्य पुरवते, ज्यामुळे गरीब कुटुंबे चांगले जीवन व्यतीत करू शकतील.