☀️ PM-KUSUM योजना – शेतकऱ्यांसाठी सौर पंप अनुदान
🏞योजनेची पार्श्वभूमी
केंद्रीय ऊर्जा मंत्रालयाने ही योजना सुरू केली आहे, ज्याचा उद्देश आहे शेतकऱ्यांच्या कृषी पंपांना सौर ऊर्जा स्रोत बनविणे, त्यामुळे विजेवरील अवलंबित्व कमी होणे आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे. PM Yojana+2India Brand Equity Foundation+2
🔧 योजना प्रमुख घटक
योजनेला तीन प्रमुख घटक आहेत:
-
घटक A: ग्रिड-कनेक्टेड सौर प्रकल्प (1 MW पर्यंत) — शेतकरी, समूह, पंचायत यांच्यासाठी. energy.maharashtra.gov.in+1
-
घटक B: ऑफ-ग्रिड किंवा सशर्त सौर कृषी पंपे (7.5 HP पर्यंत) — जगातील ग्रिड नसलेल्या भागांसाठी. pmkusum.maharashtra.gov.in+1
-
घटक C: विद्यमान ग्रिड-कनेक्टेड कृषी पंपांची सोलरायझेशन (7.5 HP पर्यंत किंवा त्याहून अधिक) — शेतकऱ्यांनी स्वतः वापर आणि उरलेली विजेची विक्री शक्य. Press Information Bureau+1
✅ अनुदान व पात्रता
-
सामान्य राज्यांसाठी (उत्तर-पूर्व, हिमालयीन भागांव्यतिरिक्त): केंद्रातून ~30 % अनुदान, राज्य सरकारद्वारे ~30 %, उरलेले ~40 % शेतकऱ्यांनी भरणे. pmkusum.maharashtra.gov.in+1
-
विशेष क्षेत्र (जसं की NE राज्ये, हिमाचल, उत्तराखंड): केंद्रातून ~50 %, राज्यातून ≥30 %, शेतकऱ्यांनी ~20 % जमा करणे. pmkusum.maharashtra.gov.in
-
शेतकरी, जल वापर संघटना (WUA), किसान उत्पादक संघटना (FPO), इत्यादी पात्र आहेत. Krishi Jagran+1
-
विद्यमान पंप क्षमता: 7.5 HP पर्यंत (किंवा जास्तीचे पंप पण अनुदान त्या प्रमाणात मर्यादित) — उदाहरणार्थ, 3 HP पंपासाठी ~4.5 kW सोलर पॅनल. pmmission.com
📋 अर्ज प्रक्रिया
-
शेतकऱ्यांनी शासन-निर्मित पोर्टल किंवा राज्य शासनाच्या ऊर्जा विभागाच्या संकेतस्थळावर अर्ज करावा. pmkusum.maharashtra.gov.in
-
आवश्यक कागदपत्रे: आधार कार्ड, बँक खाते, जमिनीचा दस्तऐवज, पंप-निवेदन इत्यादी.
-
निवड झाल्यानंतर यंत्रणा बसविली जाते आणि अनुदान थेट खात्यात हस्तांतरित केले जाते.
🗓 महत्त्वाची माहिती
-
मर्यादा: सोलर पंपाची क्षमता 7.5 HP पर्यंत असताना त्याहून जास्त क्षमता असलेल्या पंपांसाठीही सोलरायझेशन आहे पण अनुदान त्या प्रमाणात मर्यादित आहे. Press Information Bureau
-
शेतकऱ्यांना मूळपणे खर्चाचा केवळ ~10 % भाग चुकवावा लागू शकतो, बाकी अनुदान + कर्ज यांद्वारे भरला जातो. Krishi Jagran
📣 शेतकऱ्यांसाठी टिप्स
-
आपल्या पंपाची क्षमता आणि कोणत्या घटकाला (B किंवा C) आपण अर्ज करू शकतो, हे लक्षात घ्या.
-
यंत्रसामग्री खरेदी करण्यापूर्वी अनुदान पात्रता आणि सूची तपासा.
-
अर्जासाठी सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित हवेत.
-
सोलर पंप बसविल्यानंतर देखभाल व कामगिरी तपासावी — शासकीय पोर्टलवर “रिअल-टाइम” मॉनिटरिंगची सुविधा आहे.